Gezondheid

EMS | Equine Metabool Syndroom

In het wild zijn paarden over de dag continue aan het grazen. Ze eten hierbij vaak gras dat veel armer is dan het rijke gras dat groeit op de Nederlandse weides. Om paarden, zeker in de winter, te beschermen tegen de kou, is het paardenlichaam daarom voorgeprogrammeerd om extra energie op te slaan in de vorm van vetweefsel. Dit proces wordt gereguleerd door hormonen en is onderdeel van de stofwisseling, ook wel het metabolisme genoemd.

Een van die hormonen is insuline. Insuline zorgt ervoor dat cellen suiker (glucose) opnemen uit het bloed. Om de cellen “zuiniger” te laten omgaan met energie maakt het lichaam de cellen minder gevoelig voor insuline. Op die manier blijft er energie over, deze wordt opgeslagen als vet. In de normale situatie worden de vetvoorraden in de winter weer opgemaakt, als de vetvoorraad minder wordt, krijgt het metabolisme een signaal. De cellen van je lichaam worden weer gevoeliger gemaakt voor insuline, en zo keer je terug naar de beginsituatie. Als er echter geen periode van vetverlies optreed, blijft dit signaal dus afwezig. Hierdoor neemt de ongevoeligheid voor insuline verder toe, dit noemen we insuline dysregulatie, of insuline resistentie.

Wat gebeurt er bij paarden met EMS? Bij paarden met EMS treedt deze ongevoeligheid voor insuline op. Deels gebeurt dit omdat de hoeveelheid vet niet meer afneemt, en de dieren continue een overschot aan energie binnen krijgen. Hierdoor blijft het lichaam maar signalen afgeven om minder gevoelig te worden voor insuline. Daarnaast is er in veel gevallen sprake van een genetische aanleg. Bepaalde rassen lopen meer risico, omdat ze een genetische geprogrammeerd zijn om zuiniger om te gaan met hun energie. Denk hierbij aan soberdere rassen, rassen die snel (lokaal) vet opslaan bijvoorbeeld in de hals, of paarden die “dik worden van de lucht”. In het Engels noemen we ze ook wel eens “Easy Keepers”, ze bewaren makkelijk extra vet. Bekende voorbeelden zijn bijvoorbeeld de Shetlander, de Welsh (cob), de Haflinger, de Tinker en andere koudbloed en ponyrassen. Als je deze paarden te rijk voert, over een langere periode, gaat het lichaam meer vet op slaan en neemt de ongevoeligheid voor insuline toe. Rijk voeren hoeft niet altijd met krachtvoer te zijn. Suikerrijk gras of ruwvoer kan soms al voldoende zijn om dit probleem te veroorzaken.

Naast dat er problemen optreden met insuline, hebben paarden met EMS ook een sterk vergrootte kans op hoefbevangenheid. Dit komt omdat insuline naast de suikerstofwisseling, ook de toevoer van bloed en voedingsstoffen naar de hoeven reguleert. Als gevolg van insuline resistentie kunnen paarden dus ook hoefbevangen raken. Lees hier meer over hoefbevangenheid.  Andere effecten van overgewicht, zoals verminderde vruchtbaarheid, jeukklachten of problemen met de afweer worden nog volop onderzocht.

Een andere stofwisselingsziekte die ook tot insuline dysregulatie en hoefbevangenheid kan leiden is PPID. Deze aandoening zien we vaker bij oudere dieren (boven de 15 jaar), en meestal verliezen ze eerder spier en vet dan dat ze te zwaar worden. Daarnaast vertonen ze soms nog andere klachten zoals een lange krullerige vacht. Een goede diagnose van wat er precies aan de hand is helpt jou om de goede behandeling in te stellen. Ga dus altijd naar je dierenarts als je denkt dat je paard symptomen van EMS of PPID vertoont.

Wil je meer weten over hoe je de diagnose van EMS bevestigt? Kijk dan hier. Meer weten over de behandeling van EMS, kijk dan hier.